बजेट म्हणजे देशाचा वर्षभरासाठीचा जमाखर्च.  म्हणजे थोडक्यात सांगायचं तर पुढच्या आर्थिक वर्षात आपल्याकडे किती पैसे गोळा होण्याचा अंदाज आहे आणि यातले किती पैसे, कुठे खर्च करायचा बेत आहे, हे सांगणारं डॉक्युमेंट. 
बजेट म्हणजे काय?
1) भारतीय राज्यघटनेच्या कलम 112 नुसार केंद्रीय अर्थसंकल्प हे देशाचे वार्षिक आर्थिक लेखापरीक्षण आहे.
2) सरकार विशिष्ट आर्थिक वर्षातील अंदाजे कमाई आणि खर्चाचा तपशील अर्थसंकल्पाद्वारे सादर करते.
3) भारतातील आर्थिक वर्षाचा कालावधी 1 एप्रिल ते 31 मार्च असा आहे.
4) सरकार आगामी आर्थिक वर्षातील आपल्या कमाईच्या तुलनेत किती खर्च करू शकतो हे ठरवण्याचा प्रयत्न करते.
देशामध्ये दिलेल्या वर्षात उत्पादित केलेल्या उत्पादनांचे किंवा सेवांचे वर्तमान बाजार मूल्यला GDP म्हणतात. वास्तविक, जीडीपीशिवाय बजेट बनवणे शक्य नाही. तसंच जीडीपीशिवाय सरकारला येत्या वर्षभरात किती कमाई होईल हेही कळणार नाही. कमाईचा अंदाज घेतल्याशिवाय सरकारला कोणत्या योजनेत किती खर्च करायचा हे ठरवणेही कठीण होईल. अर्थसंकल्प म्हणजे त्याची कमाई आणि खर्च यांचा तपशील. नागरिकांच्या कल्याणकारी योजनांवरील खर्च, आयातीवरील खर्च, संरक्षण आणि पगारावरील खर्च आणि कर्जावरील व्याज हे सरकारचे प्रमुख खर्च आहेत. केंद्रीय अर्थसंकल्प दोन भागांमध्ये विभागला जाऊ शकतो, महसूल बजेट आणि भांडवली बजेट 
महसुली अर्थसंकल्प : हा अर्थसंकल्प म्हणजे सरकारचे उत्पन्न आणि खर्च यांचा लेखाजोखा.
कॅपिटल बजेट : त्यात सरकारच्या कॅपिटल रिसीट किंवा भांडवली प्राप्ती आणि तिच्या वतीने केलेली देयके समाविष्ट असतात.
बजेट बनवण्याची तयारी साधारणपणे 6 महिने अगोदर म्हणजेच साधारणपणे सप्टेंबरमध्ये सुरू होते. सप्टेंबरमध्ये, मंत्रालये, विभाग, राज्ये आणि केंद्रशासित प्रदेशांना परिपत्रक जारी करण्यात येते, ज्यात त्यांना येत्या आर्थिक वर्षासाठी त्यांच्या खर्चाचा अंदाज लावण्यास आणि त्यासाठी आवश्यक निधीचा डेटा देण्यास सांगितले होते. अर्थसंकल्पात लोककल्याणाच्या योजनांसाठी वेगवेगळ्या मंत्रालयांना निधीची तरतूद केली जाते. दररोज अर्थमंत्री, वित्त सचिव, महसूल सचिव आणि खर्च सचिवांची बैठक होते. अर्थसंकल्प तयार करून ते सादर करण्यापूर्वी अर्थमंत्री अनेक उद्योग संघटना आणि उद्योग तज्ज्ञांशी चर्चाही करतात. अर्थसंकल्पाशी संबंधित सर्व बाबी अंतिम झाल्यानंतर, एक ब्लू प्रिंट तयार केली जाते. २०२० पासून देशात पेपरलेस बजेट सादर केले जात आहे. देशाच्या अर्थसंकल्पीय अधिवेशनाची सुरुवात राष्ट्रपतींच्या अभिभाषणाने होते. वास्तविक, कोणतेही अधिवेशन सुरू झाल्यानंतर किंवा नवीन सरकार स्थापन झाल्यानंतर संसदेचे पहिले अधिवेशन राष्ट्रपतींच्या अभिभाषणाने सुरू होते. अर्थसंकल्प दस्तऐवज अर्थ मंत्रालयाच्या निवडक अधिकाऱ्यांद्वारे तयार केला जातो. बजेट दस्तऐवज लीक होऊ नये म्हणून, त्यात वापरलेले सर्व संगणक इतर नेटवर्क्सवरून वेगळे केले जातात. बजेटवर काम करणाऱ्या अधिकारी-कर्मचाऱ्यांना दोन ते तीन आठवडे नॉर्थ ब्लॉकच्या कार्यालयात राहावे लागते. या काळात त्यांना बाहेर पडण्याची परवानगी नसते. 
बजेट म्हणजे वर्षभरासाठी लागणारा जमाखर्च. पुढच्या आर्थिक वर्षात आपल्याकडे किती पैसे गोळा होण्याचा अंदाज आहे आणि यातले किती पैसे, कुठे खर्च करावा लागणार आहे याबाबद्दलची नोंद.

लवकरात लवकर अपडेटसाठी 

JOIN TELEGRAM CHANNEL

WHATSAPP GROUP  ला  JOIN होण्यासाठी  9975327830 या whatsapp नंबर वर तुमचे नाव टाकून मेसेज करा.